Ogólnodostępne dane potwierdzają informację, że spółdzielnie energetyczne dynamicznie rozwijają się w ostatnich latach. Ministerstwo Energii wraz z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi twierdzą, że nowe przepisy napędzą rozwój energetyki odnawialnej na obszarach wiejskich. Każdego dnia mamy nadzieję, że menu będzie szersze, a energia elektryczna będzie pochodzić wyłącznie z OZE. Poniżej przedstawiamy specyfikę spółdzielni energetycznych
Jakie są cele i menu spółdzielni energetycznych?
Celem spółdzielni energetycznych jest produkcja energii na własny użytek (tak, aby z niej korzystać) oraz na sprzedaż. Menu w tym przypadku jest bogate, gdyż przedmiotem działalności spółdzielni energetycznych jest wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii oraz równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni i jej członków. Rozwój technologii wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych powoduje, że dynamicznie rozwijają się spółdzielnie energetyczne między innymi na terenie Niemiec, Danii, Francji, Wielkiej Brytanii czy Włoch. Spółdzielnia energetyczna jest zobowiązana do przekazywania Dyrektorowi Generalnemu KOWR – Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, rocznego sprawozdania z prowadzonej działalności. Czas na to ma do 60 dni od zakończenia roku kalendarzowego.
Wymagane menu jest jednak rozbudowane. W celu uzyskania statusu spółdzielni energetycznej należy spełnić następujące warunki:
- liczba członków spółdzielni nie może przekroczyć 1000,
- prowadzić działalność na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej lub na obszarze nie więcej niż trzech tego rodzaju gminach, sąsiadujących bezpośrednio ze sobą,
- w przypadku wytwarzania ciepła, łączna moc cieplna nie może przekroczyć 30 MW,
- w przypadku wytwarzania energii elektrycznej łączna moc wszystkich instalacji OZE nie może przekroczyć 10 MW i musi pokryć nie mniej niż 70% potrzeb spółdzielni i jej członków w ciągu roku,
- w przypadku wytwarzania biogazu wydajność wszystkich instalacji w ciągu roku nie może przekroczyć 40 mln m3 .
W sierpniu 2019 roku weszła w życie ustawa, która doprecyzowała i w sposób znaczący rozszerzyła menu zasad organizacji i funkcjonowania w spółdzielniach energetycznych. Spółdzielnie energetyczne działają w następujący sposób: każda z nich na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub ciepłowniczej, zaopatrujących w energię elektryczną, biogaz lub ciepło wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni, których instalacje są przyłączone do sieci danego operatora lub do danej sieci ciepłowniczej. Wytwórców energii w ramach spółdzielni może być kilku.
O czym warto pamiętać przy budowie spółdzielni ?
Aby zbudować spółdzielnię energetyczną, musimy upewnić się, jakie istnieją warunki technicznego menu w zakresie przyłączania źródeł wytwórczych do lokalnej sieci dystrybucyjnej, to znaczy, jaka jest dopuszczalna maksymalna moc instalacji wytwórczych. Uzgodnień tych należy dokonać z właściwym miejscowo operatorem dystrybucyjnym. Instytucja, w której możemy się odwołać od niekorzystnych dla nas decyzji to Urząd Regulacji Energetyki. Ponadto trzeba podjąć się rozeznania planu przestrzennego zagospodarowania, w miejscu, gdzie ma powstać nasza instalacja, wymogów prawa budowlanego dla określonych technologii oraz wymogów wynikających z treści ustawy o ochronie środowiska. Jeżeli instalacja będzie mieć nie więcej niż 50 kW zainstalowanej mocy elektrycznej, na 30 dni przed jej uruchomieniem musimy o tym poinformować operatora dystrybucyjnego, do którego sieci będzie ona przyłączona. Jeśli będzie to mała instalacja (więcej niż 50 kW, ale mniej niż 500 kW) należy ją zgłosić do właściwego rejestru. Dla energii wytwarzanej z biogazu rolniczego rejestr prowadzi KOWR, a dla wszystkich pozostałych odnawialnych źródeł energii (energia słońca, wiatru, wody) URE. Poza tym należy pamiętać, że wytwarzanie energii w dużych instalacjach (powyżej 500 kW) wymaga koncesji, którą również wydaje URE. Koncesji nie wymaga tylko wytwarzanie energii z biogazu rolniczego.
Według dostępnych informacji, zasady rozliczeń w spółdzielni energetycznej dotyczą energii elektrycznej wytworzonej w czasie 12 miesięcy zgodnie z okresami rozliczeniowymi przyjętymi w umowie kompleksowej. Ponadto działalność spółdzielni polegająca na produkcji energii z OZE nie będzie uznawana za działalność gospodarczą. Co to oznacza? Tylko tyle, że nadwyżka energii nie będzie stanowić przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.
Spółdzielnie energetyczne w Polsce
Jakie plany ma polski rząd w zakresie OZE? Między innymi rozszerzenie regulacji prawnych, które obejmą spółdzielnie energetyczne. Za sprawą Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi do nowelizacji ustawy OZE została dodana poprawka dotycząca wprowadzenia przepisów promujących rozwój spółdzielni energetycznych. Zawiera ona definicję, gdzie spółdzielnie energetyczne, należy rozumieć jako spółdzielnie w rozumieniu ustawy prawo spółdzielcze lub ustawy o spółdzielniach rolników, której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej.
Pierwsza i niestety jedyna do tej pory spółdzielnia energetyczna w Polsce to Nasza Energia. Spółdzielnię tę powołano z inicjatywy firmy Bio Power sp. z o. o. Spółdzielnia rozpoczęła działalność w 2014 roku, a do końca 2020 roku ma zakończyć budowę największego autonomicznego menu energetycznego w Europie. Spółdzielnia energetyczna Nasza Energia kieruje się tym, aby jej region energetyczny za pośrednictwem własnego zasilania zaopatrzył w energię elektryczną odbiorców w postaci zarówno gospodarstw domowych gmin, jak i gminnych budynków użyteczności publicznej.
Najnowsze dane głoszą, że taka instytucja jak spółdzielnia energetyczna nie jest znana w polskim prawie. Wiele gmin z pewnością czeka na jej powstanie. Nazwa wiąże się z jedną z pełnionych funkcji w bogatym menu – produkcją z odnawialnych źródeł energii. W Polsce spółdzielnie energetyczne działają w ramach prawa spółdzielczego. Prawo to nie przewiduje ograniczeń w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez spółdzielnię.
